İncelemeye başlama bildirimi; 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile düzenlenmiş olup, vergi incelemesi sırasında mükellef ile birlikte incelemeye başlama tutanağının düzenlenmesi hususunu 01.07.2022 tarihinden itibaren kaldırmıştır.
7338 sayılı kanun ile yapılan bu düzenleme ile birlikte 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140. Maddesi ve Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte incelemeye başlama bildirimi hakkında gerekli değişiklikler yapılmıştır.
Yazımızda vergi inceleme sürecine ilişkin bu düzenleme yapılmadan önceki durumlar ile sonraki durumlar karşılaştırılacak olup incelemeye başlama bildiriminin muhteviyatına ilişkin başlıca bilgiler verilecektir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 135. Maddesine göre ; “Vergi incelemesi; Vergi Müfettişleri, Vergi Müfettiş Yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır.
Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir.”
(Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilin en büyük mal memuru Vergi Dairesi Başkanı olup Defterdarın vergi inceleme yapma yetkisi yoktur.)
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140. Maddesi incelemede uyulacak esasları düzenlemiştir. 01.07.2022 tarihinden önce yürürlükte olan kanun metninde vergi incelemesi yapanlar “Vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneğini nezdinde vergi incelemesi yapılana verirler. Ayrıca tutanağın bir örneğini bağlı bulunduğu birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine gönderirler.”
Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9. Maddesinde, VUK 140. Maddesindeki hükme ek olarak;
“(1) Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde incelemeye başlarlar. Bu süre içinde incelemeye başlanılamaması halinde durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunulan birime bildirilir. İlgili birim, incelemeye başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla on beş gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir.
(2) Vergi incelemesine, incelemeye tabi olan nezdinde düzenlenecek “İncelemeye Başlama Tutanağı” ile başlanır. Düzenlenen tutanağın bir örneği nezdinde inceleme yapılana teslim edilir. Tutanağın bir örneği vergi incelemesi yapmaya yetkili olanın bağlı bulunduğu inceleme ve denetim birimine, bir örneği ise mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir.
(3) İncelemeye başlama tarihi, mükellefin tutanağı imzaladığı tarihtir. Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilir; bu durumda incelemeye başlama tutanağının bir örneği ayrıca mükellefin bilinen adresine vergi dairesince gönderilir.”
Eski mevzuat hükümlerine göre bir önceki başlıkta vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar; kendilerine tebliğ edilen işemri üzerine tebliğ tarihi itibariyle otuz gün içerisinde, mükellefin nezdinde, tutanakta mükellef imzası bulunmadığı durumlarda ise (mükellefin tutanağı imzalamaktan imtina etmesi veya mükellefe ulaşılamaması halinde tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması durumları vb.) müfettiş tarafından imza edilen incelemeye başlama tutanağının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140. Maddesinin 1. bendi 01.07.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere; “İncelemeye tabi olana, vergi incelemesinin konusunu ve incelemeye başlanıldığı hususunu bir yazıyla bildirirler. Ayrıca, yazının bir örneğini bağlı olduğu birime ve ilgili vergi dairesine gönderirler.” şeklinde değiştirilmiş ve 2. bendi ise mülga edilmiştir.
Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9. Maddesinde ise şu değişiklikler yapılmıştır:
“(1) Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç on beş gün içinde incelemeye başlarlar. Bu süre içinde incelemeye başlanılamaması halinde durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunulan birime bildirilir. İlgili birim, incelemeye başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla beş gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir.
(2) Vergi incelemesine, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenecek “İncelemeye Başlama Bildirimi” ile başlanır. İncelemeye Başlama Bildiriminin bir örneği nezdinde inceleme yapılana, bir örneği vergi incelemesi yapmaya yetkili olanın bağlı bulunduğu inceleme ve denetim birimine, bir örneği ise mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir.
(3) İncelemeye başlama tarihi, incelemeye başlama bildiriminin düzenlendiği tarihtir.”
Yeni mevzuat hükümlerine göre incelemeye başlama tutanağı kaldırılmış ve yerine incelemeye başlama bildirimi getirilmiştir. Yapılan bu değişikliğe ek olarak incelemeye başlama süresi kısaltılmış ve incelemeye başlama tarihi incelemeye başlama bildiriminin düzenlendiği tarih olarak değiştirilmiştir. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar; kendilerine tebliğ edilen işemri üzerine tebliğ tarihi itibariyle on beş gün içerisinde incelemeye bir incelemeye başlama bildirimi ile başlayacaktır. İncelemeye başlama bildiriminin düzenlendiği tarih de incelemeye başlama tarihi olarak dikkate alınacaktır.
Yapılan bu değişiklik ile gerek mükellef nezdinde gerekse mükellefi imzası olmadan başlanılan vergi incelemelerinde süreç hızlandırılarak bürokrasinin önüne geçilmiş, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların iş yükü azaltılmış ve gerek mükellef açısından gerekse vergi incelemesini yapan açısından vergi incelemesinin daha sağlıklı süreçlerde devam ettirilmesinin önü açılmıştır.
