Kripto Para Nedir ? sorusuna değinmeden önce “kripto/kriptoloji” kavramlarının kelime anlamlarını açıklamanın işin mantığını anlamak açısından bizlere daha doğru fikirler vereceği düşüncesindeyim. Türk Dil Kurumu resmi İnternet sitesinde güncel Türkçe sözlükten edindiğimiz tanımlara göre:
Kripto; saklı / Kriptoloji; Gizli yazılar, şifreli belgeler bilimi veya incelemesi anlamına gelmektedir.
Yukarıdaki tanıma göre kripto para “şifrelenmiş para birimi” olarak karşımıza çıkmaktadır ve reelde basılmış bir karşılığı bulunmamaktadır. Sadece elektronik ortamda işlem görür- ülke parası ile bankalardan değeri kadar miktar çekilir. Bunu daha basite indirgeyip Elektronik Fon Transferi’ni (EFT) ele alalım. Bankada olan paranızı bir başkasına transfer ederken International Bank Account Number (IBAN) adı verilen bir nevi şifrelenmiş kişisel hesap numarası kullanırsınız. Kripto borsasında da her bir coine ait hesap numarası (uzun kodlar) vardır ve transferler bu kodlar aracılığı ile gerçekleşir. Yani sistem bir bakıma bankacılık sistemi ile aynı çalışır. Sanıldığı gibi gönderici ve alıcı bilinmeyen değildir; hesap numaralarınız sizi işaret eder.
Peki Kripto Para Nedir , bu sistem nasıl ortaya çıkmıştır, nasıl elde edilir, kaç adet kripto para birimi vardır, bir yatırım aracı mıdır, Türk ve yabancı kripto para piyasasında değer farklılıkları var mıdır? Derine inmeden kısa soru ve cevaplar ile değinelim.
Kripto paralardan ilki olan bitcoin 2009 yılında gerçek adı Satoshi Nakamoto olduğu iddia edilen bir matematikçi olduğu dilden dile dolaşan kişi tarafından hazırlanan kısa bir pdf projesi ile gündeme gelmiş ve hiç zaman kaybetmeden hali hazırda olan sistem hayata geçirilmiştir. Mantık olarak ülkelerden ve dolayısıyla ülkelerdeki merkez bankalarından bağımsız olan bu sistem şimdiye kadar alışık olduğumuz para ve sermaye piyasasına sadece olumlu değil olumsuz olarak da etki eden faktörlerden de tamamen ayrıktır.
Bitcoin kazanımları altta görselde paylaştığımız “antminer” denilen ve matematik problemleri çözebilen bilgisayar parçaları ile sağlanmaktadır. Buna “bitcoin madenciliği” adı verilmektedir. Fakat kazanımlar sınırsız değildir ve toplamda 21 milyon adet bitcoin ile sınırlıdır. Yani piyasada işlem görecek sayı nettir. Değerinin 2 cent’ ten $20,000 dolar seviyelerine çıkmasında bazı teknik konuların yanı sıra bu basit arz-talep dengesinin etkisi vardır.
bitcoin-antminer-photo
Kripto para piyasasında bitcoin tek para birimi değildir. 2009 yılında bitcoin sistemini taklit ederek iki yıl sonra 2011 yılında yeni kripto para birimleri piyasaya çıkmaya başlamıştır. İşte bitcoinden farklı olarak piyasaya çıkan diğer kripto para birimlerine “altcoin” denilmektedir. Şuan yabancı coin piyasalarında işlem gören kripto para sayısı toplamda 1597 adettir. Fakat Türkiye’ de kişiler ve sermaye piyasası kurumları tarafından gerek sistemin net olarak bilinmemesi ve sistem altyapısının gelişmemesinden gerekse devletin bu para birimlerine bakış açısından dolayı işlem sayıları adet bazında %20 si kadardır.
Günümüzde en çok tartışılan konu kripto para birimlerinin bir yatırım aracı olup olmadığıdır. Tartışmanın temeli kripto para piyasasında yaşanan anlık düşüşler (dump) ve anlık çıkışlar (pump) oluşturmaktadır. Hal böyle olunca 24 saatte milyar dolar işlem gören bir piyasada yaşanan anlık spekülatif hareketler bir güvensizlik yaratmakta ve devletlerin hemen hemen hepsi olası piyasa dengesinin bozulmasının önüne geçmek, kişi ve kurumları korumak amacıyla sisteme karşı çıkmaktadır. Ortada reel olarak var olmayan bir paranın gerçek olmayan değerlere ulaşması ve küresel sistemde anlık işlem gören böylesi piyasada yaşanan şişkinlikler huzursuzluk yaratmaktadır. İleride daha ayrıntılı olarak bu konuları “ekonomi kategorisi” içerisinde ele alacağımızdan şimdilik sadece şahsi düşüncemizi belirtelim:
“Evet kripto paralar bir güçtür, spekülatif olarak para kazanma ihtimali de vardır fakat yatırım aracı olarak kullanılması adına ilerleyen zamanlarda resmiyet kazanıp kazanmamasına bakılıp iyice analiz edilmelidir.”
NOT: Yorumlamamız kesinlikle bir yatırım tavsiyesi veya yatırım yapmamanız yönünde bir uyarı değildir, Kripto Para Nedir ? sorusuna cevap şeklinde hazırlanmış bir makaleye getirilen bir kaç açıklamadır, hiç bir özel kurum-kuruluşla bağlantımız yoktur, şahsi fikirlerimizdir.
Makalede coin piyasasını Kripto Para Nedir sorusu dışında bir kaç genel soru ve cevap halinde açıklamaya çalıştım. Umarım faydalı olmuştur. Sağlıcakla kalın…
